Het Reitdiep is van oorsprong de Hunze. Deze meanderde hier sterk door het landschap, waardoor het water moeilijk te beheersen was, vooral bij hoge waterstanden. Schippers hadden ook moeite om vanaf de Waddenzee de stad Groningen te bereiken. Door de meanderende Hunze duurde het soms wel twee weken voordat de stad werd bereikt. Dit moest onder zeil gebeuren, want er was geen trekweg langs de rivier.
Om de afwatering en de scheepvaart te verbeteren, werd de natuurlijke loop van de Hunze in de 17e eeuw aangepast en gedeeltelijk gekanaliseerd. Het Reitdiep werd daarmee een belangrijke scheepvaartverbinding tussen Groningen en de Waddenzee. Vooral voor de handel en visserij was dit van groot belang. Bij Zoutkamp aan de monding van het Reitdiep, bevond zich een zeehaven. Dit was een cruciale verbinding voor de stad Groningen die zo via de Lauwerszee en de Waddenzee toegang had tot de Noordzee en internationale handelsroutes.
In de loop der tijd zijn meerdere polders aangelegd langs het Reitdiep, waardoor de Hunze daar steeds meer het karakter kreeg van een gekanaliseerde waterweg. Watermolens en sluizen zorgden voor verdere beheersing van het waterpeil. Een belangrijke stap in de waterbeheersing was de aanleg van de afsluiting bij Zoutkamp in 1877, die de toegang tot de Waddenzee regelde.
Tegenwoordig heeft het Reitdiep vooral een recreatieve functie. Het landschap langs het Reitdiep, het zogenaamde Reitdiepgebied, staat bekend om zijn schilderachtige schoonheid en historische dorpen zoals Garnwerd en Adorp. Het Reitdiep heeft daarnaast een belangrijke ecologische waarde. Het vormt een leefgebied voor veel watervogels en andere diersoorten. Op de foto het Reitdiep bij Garnwerd.
